Promocja książki prof. Ihora Hałagidy

Spotkanie odbędzie się w sali kina Koszalińskiej Biblioteki Publicznej w dniu 18 maja 2014r. (niedziela) godz. 18:00.Wstęp wolny, spotkanie otwarte. Spotkanie jest poświęcone kolejnej rocznicy Akcji „Wisła” і deportacji Ukraińców z rdzennych ziem. Po spotkaniu zaplanowaliśmy dyskusję uczestników z Autorem, a także będzie możliwość nabycia publikacji wraz z autografem Autora.

Akcja "Wisła" (Operacja "Wisła") – akcja militarna o charakterze międzynarodowym wymierzona w struktury Ukraińskiej Powstańczej Armii i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, oraz przesiedleńcza, dokonana w celu usunięcia wybranych grup ludnościowych, m.in. Ukraińców, Bojków, Łemków, jak również rodzin mieszanych polsko-ukraińskich, głównie z terenów Polski południowo-wschodniej (obszary na wschód od Rzeszowa i Lublina), głównie na Ziemie Odzyskane, która miała miejsce w dwa lata po zakończeniu II wojny światowej.

Akcja Wisła, rozpoczęta o świcie 28 kwietnia 1947 r., trwała trzy miesiące. Ludność ukraińska zmuszana była do opuszczania swoich domów w ciągu 2-3 godz. Pozwalano jej zabrać jedynie 25 kg bagażu. Wysiedlone wsie rabowano, a następnie palono. Ukraińców bito i torturowano.

Przeprowadzano również selekcje w celu wykrycia członków UPA i jej sympatyków. Podejrzanych kierowano do obozu koncentracyjnego w Jaworznie, w którym panowały straszne warunki. W sumie trafiło tam blisko 4 tys. osób, w tym ponad 700 kobiet i dzieci. 160 Ukraińców poniosło w nim śmierć, której przyczyną był głód, choroby i stosowane w obozie tortury.

Do końca maja wysiedlono ludność ukraińską z powiatów: Lesko, Sanok, Przemyśl, Brzozów i częściowo Lubaczów. W czerwcu powiat Jarosław, Lubaczów oraz woj. lubelskie. Wysiedlana ludność wysyłana była do miejsc, w których oczekiwała na transporty.

Najczęściej były to silnie strzeżone pastwiska otoczone drutem kolczastym. W takich warunkach niekiedy kilkutysięczny tłum, przestraszonych i wycieńczonych ludzi oczekiwał na decyzje dotyczące dalszego losu.

Podróż do miejsca osiedlenia była prawdziwą gehenną. – Wagony przerażały samym swoim wyglądem – wspomina Kateryna Mudra – były okręcone drutem kolczastym, a w środku brud i smród, bo wcześniej przewożono nimi bydło. W czasie transportów zmarło 27 osób. Część przesiedleńców wspomina także, iż również w trakcie podróży zdarzały się przypadki bicia i gwałtów ze strony żołnierzy.

Ukraińcy otrzymywali często gospodarstwa zaniedbane i zniszczone. Osiedlano ich w województwach szczecińskim, olsztyńskim, koszalińskim, wrocławskim, gdańskim, zielonogórskim i opolskim. Ich liczba w stosunku do mieszkających tam Polaków nie mogła przekraczać 10 proc.

Akcję Wisła zakończono 31 lipca 1947 roku. Wg danych Sztabu Generalnego WP w czasie jej trwania wysiedlono 140 tys. 575 Ukraińców, w tym Łemków i członków rodzin mieszanych.

Decyzję w sprawie podjęcia Akcji "Wisła" podjęło Biuro Polityczne KC PPR. Przyjmuje się, że trwała od 28 kwietnia do końca lipca 1947, chociaż ostatnie wysiedlenia miały miejsce w roku 1950.

Igor Hałagida - historyk, pracownik naukowego Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, wykładowca Uniwersytetu Gdańskiego, Ukrainiec z pochodzenia, urodzony i mieszkający w Polsce. Pasjonuje się najnowszą historią Polski, oraz relacjami polsko-ukraińskimi w XX wieku. Zagadnienia te są głównym tematem jego licznych książek, artykułów i rozpraw.