Czipowanie zwierząt zmniejsza ich bezdomność o jedną czwartą. UE wprowadza nowe przepisy, Polska szykuje krajowy rejestr

Czipowanie działa – bezdomność spada

Według raportu „The State of Pet Homelessness Project” wprowadzenie czipowania zmniejsza bezdomność psów o 25%, a kotów o 26%. Choć poziom bezdomności zwierząt w Polsce w 2024 roku wynosił 8% – znacznie poniżej średniej 35% wśród 20 analizowanych krajów – wciąż pozostaje wyższy niż np. we Francji czy na Litwie (5%).

W Polsce liczba psów w schroniskach spada – w 2022 roku było ich 84 tys., podczas gdy w 2011 roku ponad 100 tys. – ale rośnie liczba kotów: z 20,5 tys. w 2011 r. do ponad 34 tys. w 2022 r. Nadal wiele zwierząt trafia jednak do przytulisk i domów tymczasowych, które nie podlegają nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej.

– Dzięki czipowaniu wiele zagubionych zwierząt może wrócić do swoich właścicieli zamiast trafiać do schronisk. To realna korzyść – podkreśla Anna Zielińska, wiceprezeska Fundacji Viva!.

Polska tworzy krajowy rejestr

Rządowy projekt zakłada utworzenie systemu KROPiK, który będzie prowadzony przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. System ma zostać zintegrowany z aplikacją mObywatel. Wpisu do rejestru będzie mógł dokonać wyłącznie lekarz weterynarii, a dostęp do danych będą mieć m.in. gminy i odpowiednie służby – bezpłatnie, ale tylko w zakresie realizacji swoich zadań.

Właściciele psów będą zobowiązani do zaczipowania pupila najpóźniej przy pierwszym szczepieniu przeciwko wściekliźnie. Koty trzeba będzie zarejestrować do 12. miesiąca życia. Obowiązek obejmie również wszystkie zwierzęta przebywające w schroniskach.

Organizacje chwalą kierunek, ale krytykują szczegóły

Choć organizacje prozwierzęce popierają ideę obowiązkowego czipowania i rejestracji, wskazują na istotne problemy w projekcie.

– Rejestr obejmie tylko nowo narodzone zwierzęta, więc wiele obecnie żyjących psów i kotów nie zostanie objętych nowym systemem. To nie rozwiąże problemu bezdomności – zauważa Anna Zielińska.

Krytykę budzą także planowane opłaty za rejestrację i aktualizację danych. Organizacje pozarządowe i schroniska obawiają się, że będą to dla nich znaczne koszty. Fundacja Viva! opiekuje się rocznie ok. 3,5 tys. zwierząt, co może generować ogromne obciążenia finansowe.

– To będą bardzo wysokie koszty śródroczne. Dla wielu fundacji czy schronisk może to być bariera nie do pokonania – mówi Zielińska.

Brak integracji z istniejącymi bazami

Projekt nie przewiduje migracji danych z obecnie działających rejestrów prywatnych czy weterynaryjnych. Ustawodawca tłumaczy to problemami z jakością danych. Zwierzę zarejestrowane w KROPiK będzie mogło być także wpisane do innych baz, co potencjalnie pozwoli na ich późniejszą integrację z systemem europejskim Europetnet.

Jednak zdaniem organizacji prozwierzęcych takie podejście jest marnotrawstwem dotychczasowych działań. W wielu krajach UE udało się włączyć istniejące rejestry do nowych systemów poprzez synchronizację danych.

Europejski standard ochrony zwierząt

W czerwcu Parlament Europejski przyjął rozporządzenie, które zobowiązuje kraje członkowskie do stworzenia centralnych rejestrów psów i kotów. W wielu państwach takie obowiązki już istnieją: w Hiszpanii rejestr prowadzą regionalne izby weterynaryjne, a np. Belgia, Grecja i Litwa rejestrują nie tylko psy, ale także koty. Austria planuje od 2026 roku wprowadzić obowiązkowe szkolenia dla przyszłych właścicieli psów.

– Zwierzęta są wciąż przemycane w fatalnych warunkach. Często nie przeżywają transportów. Dlatego czipowanie i centralne rejestry są konieczne. Tylko w ten sposób możemy ograniczyć zarówno bezdomność, jak i nielegalny handel – podkreśla Zielińska.

Potrzeba kompromisu

Organizacje pozarządowe, w tym Fundacja Viva!, złożyły własne propozycje w ramach inicjatywy ustawodawczej „Stop łańcuchom, pseudohodowlom i bezdomności zwierząt”. Apelują o włączenie istniejących baz do nowego systemu, rezygnację z niektórych opłat oraz uproszczenie procedur.

Nowe przepisy mają szansę realnie poprawić los zwierząt w Polsce – pod warunkiem, że będą wdrożone w sposób przemyślany, oparty na dialogu z organizacjami społecznymi i praktykami.