14 listopada – Dzień Czystego Powietrza. Jak poprawić jakość powietrza i ograniczyć smog w sezonie grzewczym?

Smog to mieszanka zanieczyszczeń powietrza, która powstaje, gdy spaliny z samochodów i domowych kotłów   łączą się z wilgotnym powietrzem, tworząc niezdrową zawiesinę. Jest szczególnie uciążliwy w okresie zimowym. Główne źródła tego zjawiska to emisje z przemysłu, transportu oraz – co szczególnie istotne – systemów ogrzewania. 

Wdychanie zanieczyszczonego powietrza ma negatywne skutki dla zdrowia. Przebywanie w środowisku o wysokim poziomie smogu może prowadzić do problemów układu oddechowego, nasilać objawy astmy oraz zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Najbardziej narażone są dzieci, osoby starsze oraz osoby z chorobami przewlekłymi.

Ogrzewanie domowe a smog – w czym tkwi problem?

Zimą kluczową rolę odgrywa ogrzewanie gospodarstw domowych. Spalanie węgla niskiej jakości lub – co gorsza śmieci – w piecach emituje szkodliwe pyły i gazy. Niestety, mimo że spalanie odpadów jest nielegalne, wciąż stanowi poważny problem, zwiększając ryzyko powstawania smogu i jego negatywnego wpływu na zdrowie i środowisko.

– Niestety, pomimo licznych kampanii edukacyjnych i regulacji prawnych, w wielu domach w Polsce wciąż dochodzi do spalania odpadów, takich jak plastikowe butelki, opakowania czy zużyte ubrania. Wrzucanie do pieca takich materiałów uwalnia do atmosfery toksyczne substancje, które są niebezpieczne dla zdrowia ludzi i degradują środowisko. Działania te nie tylko przyczyniają się do powstawania smogu, ale również zwiększają ryzyko wielu chorób u osób mieszkających w pobliżu – zauważa Lisa Scoccimarro, liderka Akademii Ekologicznej Amest Otwock.

Z opublikowanego w 2024 roku badania sondażowego Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) wynika, że pół miliona polskich gospodarstw domowych (ok. 4 proc.) nadal spala odpady. Raport PIE wykazał, że odpadami częściej palą mieszkańcy wsi i mniejszych miejscowości – 71 proc. oraz mieszkańcy domów jednorodzinnych – 85 proc. Ponadto, 46 proc. palących śmieciami mieszkało w domu, który nie był poprawnie ocieplony, a 54 proc. korzystało z uzupełniających źródeł ogrzewania. Aż 25 proc. badanych gospodarstw przyznało się z kolei do wykorzystywania paliwa złej jakości na potrzeby energetyczne (miał węglowy, drewno czy biomasa). 

Jak dbać o jakość powietrza na co dzień?

Dbanie o czyste powietrze zaczyna się od działań lokalnych. Mieszkańcy mogą na bieżąco sprawdzać poziom zanieczyszczeń dzięki aplikacjom i portalom, które monitorują jego jakość. Dodatkowo, warto korzystać z oczyszczaczy powietrza w domach i sadzić rośliny pochłaniające szkodliwe gazy. Każda inicjatywa – od prostych zmian w codziennych nawykach po inwestycje w nowoczesne technologie grzewcze – przyczynia się do poprawy składu powietrza, którym wszyscy oddychamy.

Praktyczne sposoby na zmniejszenie emisji smogu:

Termomodernizacja budynków – dobrze ocieplony dom to mniejsze zużycie paliwa, a co za tym idzie – niższa emisja szkodliwych substancji.

Inwestycja w ekologiczne źródła ciepła – zamiana starych pieców na nowoczesne kotły spełniające normy emisji lub korzystanie z odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła, pozwala ograniczyć zanieczyszczenia.

Uszczelnianie okien i drzwi – zmniejszenie strat ciepła przyczynia się do bardziej efektywnego ogrzewania, co zmniejsza konieczność intensywnego spalania paliw.

Przestrzeganie przepisów, w szczególności dotyczących spalania odpadów – spalanie śmieci jest nie tylko szkodliwe, ale i zakazane. Warto edukować siebie i sąsiadów, by unikać tego procederu.

– Dzień Czystego Powietrza to doskonała okazja, by zastanowić się, jak możemy wspólnie zadbać o środowisko. Każda, nawet najmniejsza zmiana, ma znaczenie dla zdrowia społeczeństwa i przyszłości planety. Pozytywne działania, takie jak rezygnacja ze spalania odpadów czy inwestycja w ekologiczne źródła ciepła, to kroki, które mogą realnie poprawić jakość powietrza i życie człowieka – podsumowuje Lisa Scoccimarro