Od 1 stycznia 2026 r. wchodzą nowe zasady polskiej ortografii. Co się zmieni?

Nowy zbiór zasad ogłoszono w maju 2024 r., a kilkunastomiesięczny okres przejściowy miał dać czas szkołom, wydawnictwom i instytucjom na przygotowanie się do zmian.

Najważniejsze zmiany – w praktyce (z przykładami)

1) Wielka litera w nazwach mieszkańców miast, dzielnic, osiedli i wsi

Od 2026 r. poprawna będzie pisownia typu: Warszawianin, Mokotowianin, Chochołowianin, a nie małą literą. 

2) Wielka litera w nazwach obiektów w przestrzeni publicznej – ale nie wszędzie

W nazwach zaczynających się od wyrazów typu Aleja, Brama, Bulwar pierwszy człon ma być pisany wielką literą (np. Aleja Róż, Brama Warszawska). Jednocześnie utrzymano zasadę, że wyraz ulica w nazwach ulic pozostaje małą literą (np. ulica Józefa Piłsudskiego). 

3) Wielkie litery w wielowyrazowych nazwach lokali usługowych i gastronomicznych

W takich nazwach (poza przyimkami i spójnikami) wielką literą ma być pisany każdy człon, np. Kawiarnia Literacka, Księgarnia Naukowa, Karczma Słupska. 

4) „niby-” i „quasi-” łączymy w jeden wyraz

RJP wprowadza jednolitą, łączną pisownię tych cząstek z wyrazami pisanymi małą literą, np. nibyartysta, nibygotyk, quasiopiekun. 

5) „nie” z imiesłowami przymiotnikowymi – zawsze łącznie (bez wyjątków)

To jedna z najbardziej odczuwalnych zmian: od 2026 r. „nie” z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) zapisujemy zawsze łącznie, np. niepalący, niedymiący, nieustający – bez „furtki” na pisownię rozdzielną. 

6) „nie” z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym – też łącznie

Zamiast dotychczasowych form rozdzielnych typu nie droższy, nie najdroższy – zasada ma być ujednolicona na zapis łączny (logika: skoro mamy niedrogi, to analogicznie także formy stopniowane).

Co ze szkołą, egzaminami i tabliczkami?

RJP podkreśla, że sama Rada kodyfikuje zasady, a decyzje organizacyjne (np. jak długo tolerować dwie normy) należą do instytucji państwowych. Według informacji przekazywanych przy okazji ogłaszania zmian, nie ma konieczności wymiany tablic informacyjnych (np. na budynkach urzędów), a Centralna Komisja Egzaminacyjna ma stosować pięcioletni okres przejściowy, w którym akceptowane będą zarówno stare, jak i nowe zapisy. 

Słownik i kampania „Ortografia 2026”

RJP prowadzi kampanię informacyjną „Ortografia 2026”, a równolegle pracuje nad bezpłatnym słownikiem ortograficznym (zapowiadanym na do końca 2026 r., ok. 100 tys. haseł, w wersji drukowanej i cyfrowej).

Obecnie pod auspicjami RJP ukazał się mały słownik ortograficzny dostępny bezpłatnie na stronach PAN:

https://publikacje.pan.pl/book/157585/maly-slownik-ortograficzny-nowe-reguly-pisowni-2026

Spis zasad ortograficznych można pobrać tu:

https://rjp.pan.pl/komunikat-rady-jezyka-polskiego-przy-prezydium-pan-z-dnia-7-listopada-2025-r/