Akt o wolności mediów: Parlament zaostrza przepisy, chroniące dziennikarzy

W stanowisku w sprawie europejskiego aktu o wolności mediów (posłowie przyjęli go stosunkiem głosów 448/102, 75 posłów wstrzymało się od głosu) Parlament chce zobowiązać państwa członkowskie, by zapewniły pluralizm mediów i chroniły ich niezależność od ingerencji rządowej, politycznej, gospodarczej i prywatnej.

Posłowie chcą zakazać wszelkich form ingerencji w decyzje redakcyjne mediów. Chcą także zapobiec wywieraniu zewnętrznej presji na dziennikarzy. Chodzi na przykład o zmuszanie ich, by ujawniali źródła informacji, uzyskiwanie dostępu do zaszyfrowanych treści na ich urządzeniach lub stosowanie wobec nich programów szpiegowskich.

Parlament jest również zdania, że stosowanie takich programów można uzasadnić jedynie w ostateczności, a każdy konkretny przypadek należy rozpatrzyć osobno. Decyzję o stosowaniu programów szpiegowskich zarządza organ sądowy w związku z postępowaniem w sprawie poważnego przestępstwa, takiego jak terroryzm lub handel ludźmi.

Przejrzystość własności

Aby ocenić niezależność mediów, Parlament chce zobowiązać wszystkie media, w tym mikroprzedsiębiorstwa, by podawały do wiadomości publicznej informacje o ich strukturze własności.

Europosłowie chcą także, aby media (w tym platformy online i wyszukiwarki internetowe) informowały o środkach finansowych, które uzyskują z reklamy państwowej, oraz o wsparciu, jakie otrzymują od państwa. Dotyczy to także środków z państw spoza Unii.

Uniemożliwienie podejmowania arbitralnych decyzji przez duże platformy internetowe

Parlament chce, by decyzje dotyczące moderowania treści, które podejmują bardzo duże platformy online, nie naruszały wolności mediów. Dlatego też domagają się mechanizmu zarządzania decyzjami o usuwaniu treści. Posłowie uważają, że platformy powinny najpierw przetwarzać oświadczenia dostawców usług medialnych, by odróżnić niezależne media od źródeł, które nie są niezależne. Media powinny następnie otrzymywać informację, że platforma zamierza usunąć ich treści lub ograniczyć dostęp do nich. Powinny mieć 24 godziny, by zareagować na tę decyzję. Jeżeli po upływie tego czasu platforma nadal uważa, że treści medialne nie są zgodne z warunkami jej funkcjonowania, może skierować sprawę do pozasądowego organu rozstrzygania sporów.

Rentowność

Posłowie są zdania, że państwa członkowskie muszą zagwarantować mediom właściwe, trwałe i przewidywalne finansowanie z wieloletnich budżetów.

Chcą także zapobiec uzależnianiu się mediów od reklamy państwowej. Dlatego proponują, by wprowadzić pułap na reklamę publiczną dla pojedynczych dostawców usług medialnych, platform online lub wyszukiwarek internetowych. Ma on wynosić 15% ogólnego budżetu przeznaczonego przez władze poszczególnych krajów Unii na reklamę. Europosłowie domagają się także, aby kryteria przyznawania środków publicznych mediom były dostępne publicznie.

Niezależny unijny organ medialny

Parlament chce, aby Europejska Rada ds. Usług Medialnych (nowy organ unijny, który ma zostać utworzony na mocy aktu o wolności mediów) była prawnie i funkcjonalnie niezależna od Komisji Europejskiej. Powinna też móc działać niezależnie od niej. Europosłowie domagają się także, aby nowo powstałą Radę wspierała doradczo grupa niezależnych ekspertów reprezentujących media i społeczeństwo obywatelskie.

Cytat

W debacie przed głosowaniem sprawozdawczyni Sabine Verheyen (PPE, DE) powiedziała: "Nie możemy przymykać oczu na niepokojący stan wolności prasy na całym świecie, trend, który dotyczy również Europy". Podkreśliła, że media to "nie tylko biznes. Poza wymiarem ekonomicznym, media przyczyniają się do edukacji, rozwoju kulturalnego i integracji w społeczeństwie. Chronią prawa podstawowe, takie jak wolność słowa i dostęp do informacji". Sprawozdawczyni stwierdziła, że dzięki europejskiej ustawie o wolności mediów posłowie do PE osiągnęli "ważny krok legislacyjny w celu ochrony różnorodności i wolności naszego krajobrazu medialnego i naszych dziennikarzy" oraz podjęli "ważny krok w kierunku ochrony naszych demokracji".

Kolejne kroki

Gdy Parlament przyjmie stanowisko w sprawie aktu o wolności mediów, mogą rozpocząć się negocjacje z Radą (która ustaliła stanowisko w tej sprawie w czerwcu 2023 roku) w sprawie jego ostatecznego kształtu.

W przyjętym stanowisku Parlament odpowiada na żądania obywateli przedstawione w konkluzjach Konferencji w sprawie przyszłości Europy, w szczególności we wniosku 27 w sprawie mediów, fałszywych informacji, dezinformacji, weryfikacji faktów, cyberbezpieczeństwa (ust. 1, 2) oraz we wniosku 37 w sprawie informowania obywateli, ich uczestnictwa i młodzieży (ust. 4).