wydarzenia
Pamiętaj o przestawieniu zegarka! Dzisiaj. Dzień będzie dłuższy o... sekundę!
Autor ekoszlain za gum.gov.pl 30 Czerwca 2015 godz. 19:41
Ostatnio raz na kilka lat do czasu urzędowego na całym świecie jest dodawana dodatkowa sekunda, zwana sekundą przestępną (ang. leap second; występuje tu pełna analogia do nazwy roku przestępnego – ang. leap year) lub sekundą skokową, wydłużająca jedną wybraną minutę do 61 sekund. Taka dodatkowa sekunda wynika z okresowego korygowania różnicy między międzynarodową skalą czasu wyznaczaną przez zegary atomowe a czasem wyznaczanym na podstawie obserwacji astronomicznych.
W Polsce, a także i w wielu innych krajach świata, konieczność wprowadzenia sekundy przestępnej wynika z przynależności do grona państw akceptujących postanowienia Konwencji Metrycznej podpisanej w 1875 roku, na mocy której wprowadzono jednolity międzynarodowy system miar, obejmujący również system pomiaru i odmierzania czasu.
Po pierwsze, w 1967 roku najwyższy organ Konwencji MetrycznejGeneralna Konferencja Miar (CGPM – Conférence Générale des Poids et Mesures) oficjalnie przyjęła atomową definicję sekundy, ponieważ wykazano, że czas odmierzany przez zegary atomowe jest wielokrotnie dokładniejszy i stabilniejszy od czasu uzyskiwanego nawet z bardzo precyzyjnych obserwacji astronomicznych – wykryto liczne, nieprzewidywane przez teorię, nieregularności we wzajemnym ruchu Ziemi, Słońca i Księżyca.
Po drugie, Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU – International Astronomical Union) przyjęła zasadę dopasowywania czasu atomowego TAI(Temps Atomique International) do czasu UT1 (Universal Time) uzyskiwanego z obserwacji astronomicznych. Uzyskano w ten sposób koordynowany czas atomowy, oznaczony jako UTC (Universal Time Coordinated). Było to bardzo ważne dla tradycyjnej nawigacji morskiej oraz w prowadzeniu dokładnych obserwacji astronomicznych.
Po trzecie, w 1975 roku Generalna Konferencja Miar zaleciła, aby podstawą do wyznaczania czasu lokalnego w poszczególnych krajach był czas atomowy UTC przesunięty zwykle o całkowitą liczbę godzin odpowiadający lokalnej strefie czasowej – gwarancja jednolitości systemów odmierzania czasu.
Po czwarte, zgodnie z decyzją IAU od 1972 roku czas atomowy UTC jest korygowany skokowo o 1 s, aby różnica między czasem UTC a czasem UT1 nie przekroczyła wartości 0,9 s. Korekty dokonuje się na koniec ostatniego dnia grudnia lub ostatniego dnia czerwca w danym roku, a informacja o konieczności i terminie wprowadzenia sekundy przestępnej podawana jest przez IERS z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem.
Wprowadzanie sekund przestępnych jest więc wspólnym i uzgodnionym działaniem środowiska międzynarodowego, choć w ostatnich latach podważana jest silnie zasadność utrzymywania takiej koordynacji czasu atomowego z czasem astronomicznym. Jednolitość i powszechność przyjęcia zasady wprowadzania sekund przestępnych pozwala uniknąć nieporozumień i niejednoznaczności w tych wszystkich dziedzinach, w których czas rzeczywisty odgrywa duże znaczenie (np. w kontroli ruchu lotniczego i nawigacji lotniczej, w wojskowości, w koordynacji działań różnych służb, w realizacji połączeń telekomunikacyjnych pomiędzy różnymi operatorami, w podpisie elektronicznym, w realizacji transakcji giełdowych).
Od początku istnienia skali czasu TAI (1 stycznia 1958 r.) do roku 1972 r. skalę czasu UTC koordynowano do czasu UT1 nieregularnie. Od 1972 roku, zgodnie z decyzją IAU, czas atomowy UTC jest korygowany skokowo o 1 s.
Jednoczesność wprowadzenia sekundy przestępnej
Wprowadzanie sekundy przestępnej następuje jednocześnie na całym świecie w tym samym momencie, uwzględniając różnice w czasie lokalnym wynikające z przyjętych przez państwa stref czasowych. Jest to szczególnie ważne ze względów bezpieczeństwa ruchu lotniczego. Na przykład w chwili wprowadzenia ostatniej sekundy przestępnej 1 stycznia 2009 r. w Polsce była godz. 1:00 (a przykładowo w Wielkiej Brytanii była dokładnie północ czasu lokalnego (Noc Sylwestrowa), w Nowym Jorku i Waszyngtonie – godz. 19:00 wieczorem (jeszcze 31 grudnia 2008 r.), a w Japonii – godz. 9:00 rano (ale już 1 stycznia 2009 r.).
Sekunda przestępna a czas urzędowy w Polsce
Ustawa o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r., Nr 16, poz. 144) definiuje oficjalny czas na podstawie czasu UTC(PL)– polskiej realizacji międzynarodowego czasu UTC, przez dodanie do UTC(PL) jednej lub dwu godzin, dzięki temu otrzymując obowiązujący na obszarze Polski czas środkowoeuropejski lub czas letni środkowoeuropejski. Dodanie do czasu UTC dodatkowej sekundy skutkuje koniecznością wykonania tej samej operacji w stosunku do UTC(PL), a w następstwie ma to odzwierciedlenie w dodaniu 1 s do czasu urzędowego w ustalonym momencie.
Czy możliwa jest „ujemna” sekunda przestępna?
Oczywiście możliwe jest też wprowadzenie „ujemnej” sekundy przestępnej, czyli skrócenie wybranej minuty do 59 sekund. Jednak do tej pory taka sytuacja nie zdarzyła się, gdyż czas astronomiczny stale „się opóźnia” względem czasu atomowego, i dlatego koordynując czas atomowy UTC zwykle dodaje się do niego sekundę „opóźniającą”.
Przyszłość sekundy przestępnej
Wprowadzanie sekundy przestępnej może jednak powodować utrudnienia w pracy różnych systemów. Z tego powodu coraz częściej rozważane jest zastąpienie sekundy przestępnej minutą albo godziną przestępną, co by rozwiązało ten problem na wiele lat, czy właściwie przesunęło go na przyszłe pokolenia. Obecnie prowadzona jest w tym zakresie dyskusja w środowisku międzynarodowym i decyzji możemy spodziewać się w ciągu najbliższych kilku lat.
Poprzedni artykułCzas Piłsudskiego
Następny artykułĆwiczenia "Akwen: na jeziorze Rosnowskim
Najnowsze
TOP galeria
