Darmowa pomoc prawna

Na nowych przepisach skorzystać może nawet 5 mln ludzi. Dzięki przyjętym przez rząd rozwiązaniom obywatele będą mieć zapewniony równy dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej na etapie przedsądowym. Projektowana ustawa zakłada współpracę rządu, samorządu, samorządów zawodowych i organizacji pozarządowych w zakresie świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej.

Projekt został przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości. Jest on realizacją zapowiedzi Prezes Rady Ministrów Ewy Kopacz, wyrażonej w exposé 1 października 2014 r.

Założenia projektowanej ustawy przewidują utworzenie systemu składającego się z trzech komponentów: nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej.

Zakłada się, że wejście w życie przepisów o nieodpłatnej pomocy prawnej nastąpi 1 stycznia 2016 r., a nieodpłatnej informacji prawnej rok później w 2017 r.

Nieodpłatna pomoc prawna

Dla kogo?

Projekt ustawy zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:

•   osoby, które ukończyły 75 lat,

•   rodziny wielodzietne, posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,

•   korzystający z pomocy społecznej,

•   kombatanci i weterani,

•   zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.

Założeniem nieodpłatnej pomocy prawej jest wyrównanie szans w dostępie do profesjonalnych porad prawnych. W jej ramach na terenie całego kraju utworzonych zostanie 1524 punktów pomocy (minimum 2 w każdym powiecie), z których 50% będzie prowadzonych przez organizacje pozarządowe (NGO).

Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni. Natomiast w punktach prowadzonych przez NGO porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie).  

Zakres pomocy

Uprawnieni będą mogli uzyskać informacje w zakresie:

•   prawa pracy,

•   przygotowania do rozpoczęcia działalności gospodarczej,

•   prawa cywilnego,

•   spraw karnych,

•   spraw administracyjnych,

•   ubezpieczenia społecznego,

•   spraw rodzinnych,

•   prawa podatkowego z wyłączeniem spraw podatkowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Pomoc nie będzie natomiast obejmowała spraw z zakresu prawa celnego, dewizowego, handlowego i działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowywania do jej rozpoczęcia.

Nieodpłatna pomoc prawna będzie polegała na:

1  poinformowaniu osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach;

2  wskazaniu osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego;

3  udzieleniu pomocy w sporządzeniu projektu pisma w sprawach, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym;

4  sporządzeniu projektu pisma wszczynającego postępowanie sądowe lub sądowo-administracyjne;

5  sporządzeniu projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Informacja prawna - ogólnopolska infolinia

Nieodpłatna informacja prawna będzie dostępna dla wszystkich osób fizycznych, a świadczyć ją będą organizacje pozarządowe. W tym celu utworzone zostaną 42 stanowiska, jednej ogólnopolskiej infolinii telefonicznej.

Za jej pośrednictwem będzie można uzyskać informację o obowiązujących aktach normatywnych regulujących przedstawiony problem prawny, sposobach uzyskania pomocy dotyczącej rozwiązania tego problemu oraz miejscu, gdzie znajduje się najbliższy punkt nieodpłatnej pomocy prawnej. Zaletą jest brak obowiązku podawania danych osobowych w celu uzyskania informacji.

Edukacja prawna

Projekt ustawy przewiduje działania polegające na kształtowaniu świadomości prawnej obywateli. Zadanie to będzie realizowane wspólnie z organizacjami pozarządowymi i będzie stanowić bazę do przyszłych działań na rzecz pogłębiania świadomości prawnej społeczeństwa.

W ramach realizowanych zadań z zakresu edukacji społecznej podejmowane będą działania skupiające się na upowszechnianiu wiedzy o:

•   możliwościach dostępu do nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej,

•   prawach i obowiązkach obywatelskich,

•   mediacji oraz sposobach pozasądowego rozwiązywania sporów,

•   działalności krajowych i międzynarodowych organów ochrony prawnej;

możliwościach udziału obywateli w konsultacjach publicznych oraz w procesie stanowienia prawa.