"Patrzeć w oczy komuś, kto swoje już zamknął..." Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców

Projekt „Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców” ma na celu zebranie i ochronę zapomnianych polskich wynalazców i naukowców, które miały ogromny wpływ na rozwój technologii i nauki. Za realizację projektu odpowiada zespół naukowców i konserwatorów z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katedry Mikrobiologii Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Warszawie oraz ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. kierowany przez dr Monikę A. Koperską, specjalistkę w dziedzinie chemii konserwacji sztuki. Projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu „Nauka dla Społeczeństwa”.

Rozproszona historia i wyzwania ochrony

W trakcie projektu zebrano od rodzin polskich wynalazców ponad 2000 obiektów - cennych pamiątek i dokumentów. Po przeprowadzonej analizie wybrano 500 najważniejszych obiektów, które zostały szczegółowo przebadane i którym należy zapewnić pomoc konserwatorską. Selekcja opierała się nie tylko na naukowej wartości tych obiektów. Badania respondentów pozwoliły także wytypować przedmioty, które wywołują największe emocje - to one zostały otoczone szczególną opieką konserwatorów.

W ramach projektu wiele z tych artefaktów przeszło pasywną konserwację. Odpowiednie pudła, koperty oraz wkłady z materiałów antybakteryjnych i absorbujących wilgoć stworzyły dla nich optymalne środowisko pod względem pH, wilgotności i ochrony przed drobnoustrojami. W ten sposób zabezpieczone obiekty wróciły do rodzin, które przekazują sobie ich historię z pokolenia na pokolenie. Żadna instytucja nie zapewnia takiej emocjonalnej ciągłości, jaką dają te rodziny. Nasze emocje to przecież prawdziwy atrament, którym historia zapisuje swoje stronice.

Naukowe podejście do ochrony

Każdy z obiektów w „Wirtualnym Muzeum Zaginionych Wynalazców” przechodził szczegółową analizę naukową. Zespół stosował różnorodne techniki, takie jak mikroskopia, spektroskopia FTIR, analiza mikrobiologiczna oraz badania w świetle UV, aby określić skład i stan materiałów, z jakich są wykonane. „To nie tylko wyzwanie konserwatorskie, ale także naukowe - musimy dokładnie zrozumieć mechanizmy degradacji, aby skutecznie zapobiegać dalszemu rozpadowi obiektów - dodaje dr Koperska. - Badania społeczne posłużyły nam do wybrania obiektów, którym nadaliśmy szczególną wagę i otoczyliśmy je wyjątkową opieką konserwatorską. Dzięki poszerzonym badaniom ankietowym oraz monitorowaniu mikroekspresji na twarzy i ruchu gałek ocznych mogliśmy wskazać obiekty budzące największe emocje u odbiorców - to właśnie one, jak pierwsze polskie kolorowe zdjęcie czy unikalne pamiętniki dokumentujące odkrycie szczepionki na tyfus z I wojną światową na Bałkanach, zyskały priorytet w naszym planie ochrony. Te wyjątkowe pamiątki zostały specjalnie zabezpieczone, aby mogły przetrwać w rodzinnych archiwach przez kolejne dekady jako nośniki emocji i historii przekazywanej z pokolenia na pokolenie”.

Wirtualna przyszłość - dostęp dla każdego

Wirtualne Muzeum nie jest tradycyjną instytucją. Wzbogacone o skany i opisy obiektów, stanie się dostępną dla wszystkich platformą, na której można będzie odkrywać bogate dziedzictwo polskich wynalazców. Dzięki cyfryzacji kolekcje, które nie mogłyby być udostępnione fizycznie, będą dostępne w internecie dla każdego zainteresowanego. To istotny krok ku przyszłości, który pozwala na trwałe upamiętnienie wybitnych osiągnięć polskich pionierów techniki i nauki z okresu międzywojnia. Ich wkład w rozwój innowacji i nauki, reprezentowany przez postacie takie jak Jan Czochralski, Jan Szczepanik, Tadeusz Tański, Antoni Kocjan, Zygmunt Puławski, Czesław Tański, Ludwik Hirszfeld, Hanna Hirszfeld, Henryk Magnuski oraz Kazimierz Prószyński, zasługuje na szczególne uznanie i pamięć.

Projekt „Wirtualne Muzeum Zaginionych Wynalazców” to znacznie więcej niż zbiór artefaktów. To most łączący przeszłość z teraźniejszością, zapewniający nie tylko ochronę cennych zabytków, ale także możliwość zrozumienia i docenienia wkładu Polski w rozwój nauki i techniki. Dzięki zaangażowaniu i wsparciu naukowców i specjalistów mamy szansę na trwałe zapisanie historii polskich wynalazców, którzy zagubili się gdzieś w powszechnej pamięci, choć ich odkrycia przynosiły technologiczne rewolucje i pomogły ukształtować świat, jaki znamy obecnie.

Link do filmu promocyjnego i portalu: https://wmzw.pl/