Radnym w Koszalinie przedstawiono nieprawdziwe dane dotyczące wyników matur z języka polskiego, angielskiego, niemieckiego oraz matematyki

Władze trzech skontrolowanych miast prowadziły nierzetelną weryfikację arkuszy organizacyjnych. Dopuściły do sytuacji w której wynagrodzenia nauczycieli były ustalane niezgodnie z obowiązującymi przepisami, nie prowadziły również analizy pogarszających się wyników egzaminów ósmoklasisty. Stwierdzono także zaniedbania w finansowaniu zajęć dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ponadto w jednym z miast przedstawiono nieprawdziwe dane dotyczące wyników matur z języka polskiego, angielskiego, niemieckiego oraz matematyki za rok szkolny 2022/2023.

NIK stwierdziła, że nadzór nad publicznymi szkołami podstawowymi i ponadpodstawowymi w trzech kontrolowanych miastach (Szczecin, Koszalin, Świnoujście) był nieskuteczny. Przyczyną były liczne błędy w weryfikacji danych zawartych w arkuszach organizacyjnych szkół oraz ich aneksach.

Nierzetelna weryfikacja dokumentacji

Kontrola wykazała, że wszystkie trzy miasta dopuściły do zatwierdzania nieprawidłowo opracowanych arkuszy organizacyjnych szkół, co było efektem nieskutecznego nadzoru. Dyrektorzy placówek nie uwzględniali w arkuszach organizacyjnych informacji o liczbie godzin pracy finansowanych ze środków Unii Europejskiej, rezerwy subwencji ogólnej oraz środków własnych, mimo że obligowały ich do tego przepisy. Ponadto w Koszalinie i Świnoujściu wykryto przypadki niewłaściwego ujmowania kwalifikacji nauczycieli (brakowało np. informacji o ukończonych studiach), co naruszało obowiązujące przepisy. W Koszalinie natomiast szkoły przetwarzały dane wrażliwe uczniów, co jest sprzeczne z RODO. W tym mieście oraz w Szczecinie wypłacono wynagrodzenia za zajęcia dodatkowe w sposób niezgodny z przepisami Karty Nauczyciela.

Pogarszające się wyniki egzaminacyjne

NIK wskazuje również na problemy z analizą i interpretacją wyników egzaminów ósmoklasisty w Szczecinie. Choć średnie wyniki uczniów tego miasta były na poziomie krajowym i przewyższały średnie wojewódzkie, to w niektórych szkołach odnotowano stałe pogarszanie się wyników. Mimo to, miasto nie poddawało tych danych wystarczającej analizie i nie formułowało wniosków do dyrektorów szkół w sprawach dydaktyczno-wychowawczych. W Szczecinie realizowano Miejskie Programy Jakościowe, które wiążą się z dodatkowym finansowaniem dla szkół, jednak ich efekty nie były oceniane, co utrudniało ocenę skuteczności wydatkowania środków publicznych.

Wyniki z egzaminów ósmoklasistów w Koszalinie były wyższe od średnich krajowych i wojewódzkich, natomiast w Świnoujściu sytuacja była bardziej zróżnicowana – wyniki z matematyki i języka polskiego były niższe od średnich, podczas gdy z języka angielskiego – wyższe.

Braki w informacjach o stanie realizacji zadań oświatowych

Wszystkie kontrolowane miasta terminowo przedstawiały Informacje o stanie realizacji zadań oświatowych, jednak dokumenty te zawierały istotne braki. W Szczecinie brakowało danych dotyczących organizacji kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Z kolei Koszalin przedstawił Radzie Miasta nieprawdziwe (z innego roku szkolnego) dane dotyczące wyników matur z języka polskiego, angielskiego, niemieckiego oraz matematyki za rok szkolny 2022/2023.

Problemy z finansowaniem dodatkowych zajęć

Choć miasta generalnie zapewniały szkołom wystarczające środki na realizację dodatkowych zajęć, to Szczecin był wyjątkiem. Sfinansowano tam zajęcia wynikające z opinii poradni psychologiczno-pedagogicznych jedynie dla niespełna 1% uczniów z opinią poradni psychologiczno-pedagogicznej, którzy mieli do nich prawo. Miasto nie zbierało danych, ile dzieci takiej pomocy potrzebuje.

Zaniedbane inwestycje

NIK wskazuje także na problemy związane z realizacją zadań remontowych i inwestycyjnych w szkołach. W Szczecinie na 130 zidentyfikowanych zadań, zrealizowano jedynie 52 (w 10 wybranych szkołach), co stanowiło zaledwie 29% wszystkich zadań. Z 78 niezrealizowanych, aż 45 wynikało z protokołów z kontroli okresowych, co stanowiło poważne uchybienie.

Wnioski

W związku z ujawnionymi nieprawidłowościami, NIK sformułowała szereg wniosków pokontrolnych. Obejmują one m.in. rzetelniejszą weryfikację arkuszy organizacyjnych, ustalanie wynagrodzeń nauczycieli zgodnie z obowiązującymi przepisami, dokładniejszą analizę wyników egzaminów oraz formułowanie do dyrektorów szkół wniosków w sprawach dydaktyczno-wychowawczych. Zalecono także zawieranie pełnych danych o uczniach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w informacjach o stanie realizacji zadań oświatowych oraz przekazywanie radom miast rzetelnych danych.

Wyniki kontroli jednoznacznie wskazują, że mimo zapewnienia odpowiednich warunków materialnych, nadzór nad szkołami publicznymi w kontrolowanych miastach wymaga znacznej poprawy. Przyszłe działania władz miejskich powinny skoncentrować się na eliminacji wskazanych błędów oraz na rzetelniejszym monitorowaniu sytuacji w szkołach.