Szkoły pozostawione same sobie

Ubiegłoroczne egzaminy ośmioklasistów w zachodniopomorskiem wypadły fatalnie. Wyniki uzyskane z egzaminów z j. polskiego, matematyki i j. angielskiego były poniżej średniej krajowej. Najsłabszy wynik nasi uczniowie uzyskali z egzaminu z j. polskiego i zostali sklasyfikowani na ostatnim miejscu w kraju. Ta sytuacja wymagała podjęcia działań naprawczych. Zostały one podjęte, ale zdaniem kontrolerów NIK w stopniu i zakresie niewystarczającym. 

Zachodniopomorski Kurator Oświaty (ZKO) choć wiedział o co najmniej 24 szkołach wymagających wdrażania działań mających na celu poprawę efektów kształcenia mierzonych wynikami egzaminu ósmoklasisty, odpowiednie zalecenia skierował zaledwie do dyrektorów 15 szkół. Działania te okazały się jednak niewystarczające, bowiem tylko w sześciu szkołach programy te spowodowały istotny wzrost wyników staninowych. Fakt – niedopuszczalnego zdaniem Izby – pominięcia części szkół w działaniach naprawczych w celu wyrównania szans edukacyjnych uczniów ZKO tłumaczył m.in.: niewielką liczebnością szkół, ich położeniem na obszarach wiejskich i popegeerowskich, a także niedostatkami finansowymi i intelektualnymi rodziców i opiekunów. Tymczasem zadaniem kuratora jest wspomaganie wszystkich szkół, bez względu na trudne uwarunkowania środowiskowe.

Nadzór pedagogiczny, służący ocenie pracy dyrektorów i nauczycieli oraz wpływaniu na jakość i efekty kształcenia w szkołach, dzieli się na wewnętrzny (wewnątrzszkolny, wykonywany przez dyrekcję szkoły) i zewnętrzny (sprawowany przez kuratorów oświaty w imieniu wojewody). Nadzór wewnętrzny wynika z odpowiedzialności dyrekcji za wyniki edukacyjne szkoły, ma na celu dbałość zarówno o rozwój uczniów, jak i wzrost kompetencji kadry pedagogicznej. Nadzór zewnętrzny, oczywiście o szerszym zasięgu, sprawowany jest nad przedszkolami publicznymi i niepublicznymi, innymi formami wychowania przedszkolnego, szkołami, placówkami, kolegiami pracowników służb społecznych, które znajdują się na terenie województwa.

Nadzór pedagogiczny nie ma ustawowej definicji – jest określony w sposób operacyjny przez wskazanie obszarów podlegających badaniu i sprowadza się do stałego i systematycznego badania stanu, warunków i efektów prowadzonej przez szkoły działalności statutowej oraz do wywierania wpływu na nadzorowane jednostki w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań ustawowych i statutowych. Formami nadzoru pedagogicznego są kontrola i wspomaganie.

Pomiaru efektów kształcenia na poziomie egzaminu ósmoklasisty dokonuje się za pomocą dziewięciostopniowej skali staninowej (stopnie 1–3 to wyniki niskie, 4–6 – średnie, 7–9 – wysokie). Miernik ten mówi o wynikach szkoły na tle całej populacji piszącej egzamin z danego przedmiotu i umożliwia porównanie wyników uzyskanych w różnych latach.