Europosłowie chcą, aby zasada pierwszeństwa prawa UE została zapisana w traktatach

Przy 430 głosach przeciw 172 i 29 wstrzymujących się Parlament Europejski zatwierdził sprawozdanie z własnej inicjatywy w sprawie zasady pierwszeństwa prawa UE, przedłożone przez Komisję Prawną (JURI) i Komisję Spraw Konstytucyjnych (AFCO).

Zasada pierwszeństwa jako element traktatów UE

Chociaż nie ma hierarchii między prawem UE a prawami krajowymi, w przypadku konfliktu państwa członkowskie powinny zaprzestać stosowania sprzecznych przepisów i interpretować prawo krajowe zgodnie z prawem UE. Aby złagodzić ewentualne konflikty, europosłowie zalecają wyraźne zapisanie zasady pierwszeństwa prawa UE w traktatach UE i wyrażają ubolewanie, że nie miało to miejsca w traktacie lizbońskim. Zasada pierwszeństwa rozwinęła się dzięki orzecznictwu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i stanowi fundament unijnego porządku prawnego, który ma zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania UE. Europosłowie zwracają uwagę, że choć większość sądów krajowych przestrzega tej zasady, to decyzje tych sądów konstytucyjnych lub najwyższych, które ją podważają lub jej nie stosują, stanowią ryzyko dla skuteczności i jednolitości prawa UE. Europosłowie podkreślają, że to Trybunał Sprawiedliwości ma wyłączne kompetencje do interpretowania prawa UE i ustalania jego ograniczeń.

Komisja z prawem do monitorowania krajowych wyroków i podejmowania działań

Parlament wystąpił do Komisji, strażniczki traktatków, z prośbą o uważne obserwowanie krajowych wyroków sądowych w związku z zasadą pierwszeństwa prawa unijnego. Jednocześnie, Parlament Europejski poprosił Komisję o wszczynanie postępowania w przypadku, gdy sędziowie podważaliby tę zasadę. Komisja będzie przygotowywać roczne sprawozdania ze stosowania prawa unijnego, włącznie ze wskaźnikami zgodności z wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w krajach członkowskich. 

Posłowie do PE sugerują, by sądy krajowe włączały się w konstruktywny dialog w tematach sądowych z Trybunałem Sprawiedliwości UE poprzez procedurę pytań prejudycjalnych i zachęcanie do tworzenia forum dla nieformalnego dialogu między sądami. Jego celem będzie wzmocnienie wzajemnej współpracy i zachęcanie do unifikacji interpretowania prawa UE we wszystkich systemach sądowych. Posłowie do PE podkreślają również znaczenie odpowiedniego budowania potencjału i wzywają do korzystania z unijnych programów szkoleniowych w systemach sądowniczych państw członkowskich, aby w ten sposób zachęcić do lepszego zrozumienia nadrzędności prawa UE.

Cytaty

"Jestem niezwykle szczęśliwa, że na posiedzeniu plenarnym przyjęto nasze sprawozdanie. Nie tylko potwierdzamy znaczenie zasady nadrzędności prawa UE, ale także sugerujemy rozwiązania, które pozwolą uniknąć konfliktów, takich jak te, które widzieliśmy w przeszłości. Parlament pozostaje zaangażowany w zapewnienie równości Europejczyków wobec prawa" - powiedziała sprawozdawczyni Komisji Prawnej, Yana Toom (Renew, Estonia).

"Zachowanie funkcjonalności, spójności i integralności naszej Unii nie podlega negocjacjom. Przedstawiliśmy zalecenia mające na celu wzmocnienie porządku prawnego Unii, a nasz Parlament jest nieustępliwy w swoim zaangażowaniu na rzecz utrzymania praworządności i zapewnienia jednolitych ram prawnych we wszystkich państwach członkowskich" - skomentował sprawozdawca Komisji Spraw Konstytucyjnych, Cyrus Engerer (S&D, Malta).

Kontekst

Zasada pierwszeństwa prawa UE nie jest wyraźnie zapisana w traktatach UE, ale jest zawarta w załączniku do traktatu lizbońskiego. Według posłów do PE, stanowi ona nie tylko doktrynę prawną, ale także odzwierciedlenie politycznej i gospodarczej integracji UE oraz przyczynia się do tworzenia "coraz ściślejszej unii między narodami Europy". Gwarantuje także równą ochronę praw wynikających z prawa UE wszystkim obywatelom UE.