Potrzeba nowych przepisów, które sprawią, że platformy internetowe będą mniej uzależniające

Komisja Rynku Wewnętrznego i Ochrony Konsumentów przyjęła (38 głosami za, żadnym przeciw i 1 wstrzymaniem się od głosu) projekt wniosku ostrzegającego przed prowadzącą do uzależnienia specyfiką niektórych produktów cyfrowych, takich jak gry internetowe, media społecznościowe, platformy streamingowe oraz sprzedażowe, które wykorzystując słabości ludzi, zyskują uwagę i monetyzują dane odbiorców.

Wpływ na zdrowie psychiczne

Chociaż social media mogą wpłynąć pozytywnie na społeczeństwo (np. zwiększając wydajność, dostępność i pozwalając na ciągle pozostawanie w kontakcie), sposób, w jaki zostały zaprojektowane ich mechanizmy może wyrządzić krzywdę fizyczną, psychologiczną lub materialną (utrata koncentracji i możliwości poznawczych, wypalenie, stres, depresja, ograniczona aktywność fizyczna). Posłowie do PE są szczególnie zaniepokojeni wpływem uzależnienia cyfrowego na dzieci i młodzież, czyli osoby bardziej podatne na odczuwanie negatywnych skutków korzystania z mediów społecznościowych, dlatego wzywają do większej ilości badań oraz wprowadzenia regulacji w tym zakresie. 

Potrzebne nowe przepisy

Europosłowie twierdzą, że obecne prawo, w tym akt o usługach cyfrowych i akt ws sztucznej inteligencji nie są wystarczające w zakresie uzależnienia cyfrowego. Wzywają więc Komisję do stworzenia przepisów, które wyeliminowałyby obecne luki prawne, i zaprezentowania nowego prawa w tym zakresie. Jeśli tak się nie stanie, posłowie do PE uważają, że Parlament Europejski powinien skorzystać z prawa do inicjatywy ustawodawczej, które umożliwia mu zwrócenie się do Komisji o przedstawienie wniosku ustawodawczego. 

Co więcej, posłowie do PE uważają, że uzależniające mechanizmy nieujęte w dyrektywie dot. nieuczciwych praktyk handlowych (takie jak na przykład możliwość przeglądania niekończących się treści, automatyczne odtwarzanie filmików, ciągłe powiadomienia push oraz potwierdzające odczytanie wiadomości) powinny zostać zbadane oraz zakazane przez Komisję. 

Etyczne projektowanie

Posłowie chcą, aby firmy były zobowiązane do opracowywania etycznych i uczciwych produktów i usług cyfrowych „z założenia”, bez ciemnych schematów, wprowadzającego w błąd i uzależniającego designu. Komisja powinna przedstawić cyfrowe "prawo do nieprzeszkadzania" i stworzyć listę dobrych praktyk projektowania, takich jak: "pomyśl, zanim udostępnisz"; domyślne wyłączanie powiadomień; kanały chronologiczne; tryb skali szarości; ostrzeżenia lub automatyczne blokady po wcześniej ustalonym czasie użytkowania (w szczególności dla nieletnich); podsumowania całkowitego czasu ekranowego. Wytyczne edukacyjne i kampanie uświadamiające powinny promować strategie samokontroli, aby pomóc rozwijać bezpieczniejsze zachowania online i zdrowe nawyki.

Cytat

Sprawozdawczyni Kim Van Sparrentak (Zieloni/EFA, NL): "Żadna samodyscyplina nie pokona uzależniającego designu, któremu wszyscy dziś ulegamy. Problematyczne korzystanie ze smartfonów wpływa na koncentrację i rozwój mózgu od najmłodszych lat. To jedno z wyzwań naszych czasów. Jeśli nie zainterweniujemy teraz, będzie to miało ogromny wpływ na przyszłe pokolenia. Mamy już surowe przepisy dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa żywności, alkoholu i tytoniu, aby chronić nasze zdrowie. UE musi teraz zająć się uzależniającym projektowaniem cyfrowym!".

Kolejne kroki

Komisja Europejska jest w trakcie procesu oceny, który sprawdza, czy należy zaktualizować niektóre przepisy dotyczące ochrony konsumentów, aby zapewnić wysoki poziom ochrony w środowisku cyfrowym. Wyniki mają pojawić się w 2024 roku. Sprawozdanie z własnej inicjatywy Parlamentu, po przyjęciu na posiedzeniu plenarnym, zostanie włączone do trwającej oceny adekwatności.

Kontekst

Uzależniające mechanizmy projektowe (np. możliwość przeglądania niekończących się treści, niekończące się automatyczne odtwarzanie filmów, powiadomienia push, czasowo dostępne relacje, polubienia, potwierdzenia odczytu) wykorzystują słabości i pragnienia oraz zachęcają do spędzania większej ilości czasu na tych platformach.

Problematyczne korzystanie ze smartfonów lub Internetu wiąże się z niższym poziomem zadowolenia z życia i objawami ze strony zdrowia psychicznego, takimi jak depresja, niska samoocena, zaburzenia postrzegania własnego ciała i zaburzenia odżywiania, lęk, stres, zaniedbywanie rodziny i przyjaciół, utrata samokontroli, brak snu i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, przy czym najbardziej narażone są dzieci i młodzież. Niektóre badania łączą również problematyczne korzystanie z mediów społecznościowych przez nastolatków z objawami zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).