Unia Lubelska: Wielu historyków uważa, że unia lubelska stworzyła państwo podobne do dzisiejszej Unii Europejskiej.

W wyniku zawarcia unii lubelskiej powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów (Rzeczpospolita Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego).

Obejmowała ona terytorium dzisiejszej Polski, Litwy, Białorusi i Łotwy, a częściowo także Ukrainy, Estonii, Słowacji, Rosji i Mołdawii. W 1618 roku osiągnęła maksymalny zasięg terytorialny wynoszący 990 tys. km2. Liczba ludności wynosiła od 6,5 mln w 1569 roku do 14 mln w 1772 roku.

Określana była jako unia realna, w przeciwieństwie do poprzednich, wiążących oba państwa jedynie personalnie, osobą władcy.

W jej wyniku powstało jedno państwo noszące nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów, które trwało przez 226 lat.

Unia została przyjęta 28 czerwca, podpisana 1 lipca, a ostatecznie ratyfikowana przez króla Zygmunta II Augusta 4 lipca 1569 roku.

Powstałe państwo federacyjne miało wspólnego monarchę, herb, sejm, walutę oraz politykę zagraniczną i obronną.

Odrębność zachowały skarb, urzędy, wojsko i sadownictwo.

Unia lubelska była największym osiągnięciem i zarazem największą porażką króla Zygmunta II Augusta.

Choć stworzył jedno z największych państw współczesnej Europy, które przetrwało 226 lat, nie udało mu się przeforsować reform, które stworzyłyby sprawnie działający system polityczny. Miał nadzieję na wzmocnienie monarchii przy wsparciu szlachty i zrównoważenie jej potęgi z magnaterią. O ile cała szlachta w Rzeczypospolitej teoretycznie była równa prawu, to magnateria już nie. Władza polityczna magnatów, ich bogacenie się rosło w siłę.

Władza królewska nadal słabła, podczas, gdy sąsiednie państwa stawały się coraz silniejsze i przeradzały się w scentralizowane monarchie absolutne. Rzeczpospolita ze swoja Złotą Wolnością popadła w polityczną anarchię, która kosztowała ją istnienie.

fot. Jan Matejko, Unia Lubelska 1869. Muzeum Narodowe w Warszawie. Depozyt w Muzeum Okręgowym w Lublinie.