Mądrze zainwestujemy niemal 8 miliardów złotych! Otwieramy nowy rozdział dla Pomorza Zachodniego

Wielka szansa dla regionu

 „Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego 2021-2027” to nowa nazwa programu regionalnego. Zastąpi dotychczasowy Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego. 

W piątek, 31 marca 2023 r. oficjalnie uruchomiono program. 

– To dla nas rozpoczęcie kolejnego wielkiego wyzwania w dziele zmiany i modernizacji Pomorza Zachodniego. Dziękuję naszym partnerom. Razem ze światem biznesu, samorządami i NGO udało nam się zbudować sieć partnerstwa i przebudować dotychczasową gospodarkę – mówił Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Marszałek przypomniał, że kiedy startowaliśmy z pierwszą perspektywą (2005-2007), zachodniopomorskie mierzyło się z wysokim bezrobociem, niskim PKB czy problemami gospodarczymi (popegeerowska spuścizna czy problemy przemysłu stoczniowego). 

– Dzięki partnerskiej współpracy udało nam się jednak przebudować gospodarkę. Dziś myślimy, jak inwestować lepiej, więcej i bardziej efektywnie. Mamy aspirację być zielonym, cyfrowym i innowacyjnym regionem – podkreślał podczas spotkania marszałek Geblewicz. – Chcemy, żeby w każdym miejscu województwa żyło się dobrze, z właściwym standardem usług publicznych.

Podobnie jak jest to w tej perspektywie finansowej, budżet nowego programu będą tworzyć środki na inwestycje pochodzące z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1,2 miliarda euro) oraz z Europejskiego Funduszu Społecznego (468 milionów euro). W sumie to 1 miliard 686 milionów euro. 

Podczas konferencji prasowej poprzedzającej otwarcie programu, głos zabrał gość honorowy wydarzenia prof. Jerzy Buzek, premier Rządu RP w latach 1997-2001, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego w latach 2009-2012, Poseł do Parlamentu Europejskiego. 

Buzek przypomniał, że po reformie samorządowej, wiosną 1998 roku, nie wszyscy wierzyli w rozwój regionów.

– Do Unii Europejskiej weszliśmy sześć lat po tym, jak podjęliśmy decyzję, że będziemy mieli silne regiony. Te regiony były na początku niezadowolone, bo finansowanie było potężne dla gmin, dla powiatów też niezłe, natomiast dla województw… Pierwsze kontrakty regionalne na podstawie polskiego budżetu zawierałem na około 60-70 milionów złotych na rok. Nie mieliśmy pieniędzy  unijnych, to było z polskiego budżetu. Proszę sobie wyobrazić - na wszystkie kontrakty regionalne w sumie miliard złotych. Ale mówiliśmy: będziecie mieli pieniądze, wielkie pieniądze, które zadecydują o przyszłości kraju, o przyszłości naszych małych ojczyzn. I to się stało, dzięki UE – podkreślał prof. Buzek. 

Prof. Buzek podkreślił, że od momentu wstąpienia do UE, w 2004 roku, Pomorze Zachodnie przeszło wielką, pozytywną metamorfozę.

– Największy skok, dzięki Funduszom Europejskim, dokonał się w województwie zachodniopomorskim. To jest obiektywne stwierdzenie, w oparciu o dokument Polskiej Akademii Nauk – mówił prof. Jerzy Buzek. - Nową perspektywę rozpoczynamy z pewnym opóźnieniem, ale na pewno dacie sobie z tym radę – stwierdził.

Prof. Buzek zaznaczył jednak, że Fundusze Europejskie 2021-27 wiążą się z wielkimi wyzwaniami dla Polski, Europy, świata. –Budujemy zupełnie nowy świat! 

Jaki to będzie świat?

Kluczowym wyzwaniem nowej perspektywy będą „zielone” inwestycje. Ponad 33% ze środków z EFRR to wydatki na tzw. agendę klimatyczną. – To oznacza inwestycje w OZE zarówno w samorządach, jak w przedsiębiorstwach, w efektywność energetyczną czy we wzmacnianie ochrony środowiska - wyliczał marszałek Geblewicz.

W sferze gospodarki duży nacisk zostanie położony na strefę B+R. Będą środki na badania i wdrożenia oraz podnoszenie konkurencyjności firm. W tym obszarze większe możliwości będą miały tereny uznawane za wykluczone. Dla Specjalnej Strefy Włączenia dostępne będą dotacje, w większych miastach raczej pożyczki. 

Na rozwój B+R cel zostanie przeznaczonych 49,4 mln euro. To ważne, bo przedsiębiorstwa wciąż mają zbyt małą świadomość korzyści z prowadzonych działań B+R. Firmy, które są świadome tej zależności, częściej wprowadzają nowe produkty czy usługi w oparciu o wyniki prac B+R. Dostępne będą też granty dla zespołów badawczych i na inwestycje w infrastrukturę w szkołach wyższych. 

Na trwały wzrost i konkurencyjność mikro-, małych i średnich firm zostanie przeznaczona kwota 120 mln euro. Dla MŚP dostępne będą dotacje, pożyczki oraz pożyczki z umorzeniem. Ważne będą inwestycje w rozwój przedsiębiorstw czy inwestycje na obszarze Specjalnej Strefy Włączenia. Z tych środków rozwijane będą także inkubatory przedsiębiorczości oraz usługi na rzecz tworzenia nowych firm.

– Dalej będziemy inwestować w transport: w czysty transport w miastach, drogi oraz pociągi zeroemisyjne – mówił marszałek. 

Mocno rozwijana będzie też sieć tras rowerowych na Pomorzu Zachodnim – Rozkręciliśmy wielki projekt sieci tras rowerowych i nie możemy go teraz zatrzymać. To inwestycje w rozwój potencjału turystycznego regionu – wyjaśniał marszałek.

Po dwóch perspektywach finansowych powstało 1358,68 km dróg dla rowerów, ciągów pieszo-rowerowych, pasów rowerowych. W porównaniu z rokiem 2019 zwiększył się ruch turystyczny o 32,8%.

W nowej perspektywie nie zabraknie inwestycji w ochronę zdrowia, edukację oraz włączenie społeczne. – Dalej realizowane będą projekty podnoszące kompetencje. Chcąc budować innowacyjną gospodarkę, musimy korzystać z tego potencjału – podkreślał marszałek. 

Poprawy wymaga również stan usług cyfrowych w administracji, medycynie i kulturze. Konieczne będzie przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu, szczególnie na obszarach wiejskich.

Oferta dla samorządów

Wkład z programu FEPZ na instrumenty terytorialne wyniesie 320 mln EUR. Z tych środków będzie można np. przeprowadzać termomodernizację budynków publicznych JST, budynków komunalnych czy rozwijać zrównoważony transport publiczny w obszarach funkcjonalnych miast. (W poprzedniej perspektywie tabor pasażerski w komunikacji miejskiej wzbogacił się o 169 pojazdów).

W dalszym ciągu możliwe do realizacji będą inwestycje zwiększające dostęp do edukacji oraz do usług społecznych i zdrowotnych. Realizowane będą inwestycje w obszarze turystyki i kultury czy instytucji popularyzujących naukę.

Wsparcie rozwoju terytorialnego i promocja partnerskiego modelu współpracy samorządów lokalnych dostępne będą w: Miejskich Obszarach Funkcjonalnych – Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, w pozostałych obszarach funkcjonalnych – Inny Instrument Terytorialny (IIT) oraz w ramach Lokalnych Grup Działania – Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS).

W konkursach samorządy będą mogły starać się o wsparcie w obszarze: gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami i ochrony środowiska. 

Z pomocą eurofunduszy będą powstały nowe przedszkola, a szkoły będą wyposażane w sprzęt poprawiający dostępność dla osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Priorytetem będzie też aktywne włączanie społeczne – będą tworzone i rozwijane jednostki takie jak CIS, ZAZ czy WTZ. Ma powstawać też infrastruktura placówek zapewniających opiekę zdeinstytucjonalizowaną. Wspierane będą też rodziny oraz piecza zastępcza

Kiedy dostępny będzie nowy program?

Pierwsze konkursy mają ruszyć już w II kwartale, a w III i IV kwartale naborów będzie już więcej. – Będziemy stopniowo tę machinę uruchamiali. To proces, a jesteśmy w trudnym momencie. Musimy zamknąć perspektywę, w której się znajdujemy i następnie uruchomić konkursy – tłumaczył marszałek Olgierd Geblewicz.