Otwarcie wystawy pt. "Mamo, ja nie chcę wojny"

„Dziecko nie jest żołnierzem, nie broni ojczyzny, choć z nią cierpi” (Janusz Korczak)

Wystawa „Mamo, ja nie chcę wojny! 1939-45 Polska/2022 Ukraina” jest elementem projektu realizowanego przez Archiwum Akt Nowych w Warszawie oraz specjalistów z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu im. Tarasa Szewczenki w Kijowie. Wystawa ma oficjalne otwarcie dziś, 19 lipca, w całej Polsce w sieci Archiwów Państwowych i ich partnerów. Dzięki temu wystawa zostanie zaprezentowana w tym samym czasie w wielu miastach w Polsce, docierając do szerokiego grona odbiorców.

Na wystawie zaprezentowano niezwykłe porównanie historycznych i współczesnych rysunków dzieci, którym przyszło żyć i dorastać w warunkach wojny. Wystawa składa się z prac plastycznych polskich dzieci z 1946 roku, będących zapisem ich przeżyć z czasu II wojny światowej i okupacji niemieckiej w latach 1939-1945. Rysunki te są przechowywane w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, w zespole Ministerstwa Oświaty z lat 1945–1966. Kolejna część wystawy to współczesne rysunki dzieci ukraińskich, związane z wojną toczącą się obecnie w Ukrainie, gromadzone na ukraińskim portalu internetowym „Mom I see war” (www.momiseewar.com). Obecnie w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie znajduje się ponad 7000 rysunków. W większości są to prace o tematyce wojennej tworzone w odpowiedzi na konkurs ogłoszony w 1946 w tygodniku „Przekrój” za zgodą ówczesnego Ministerstwa Oświaty. W ramach wciąż rozwijającego się ukraińskiego projektu „Mom, I see war” zebrano dotychczas ponad 10 000 rysunków o wojnie i pokoju w Ukrainie. 

Celem ekspozycji jest wskazanie, że dziecięce rysunki i wypowiedzi to świadectwa ogromnej wartości. Autorzy wystawy chcieli pokazać, że wojna wygląda w oczach dziecka zawsze tak samo. Niezależnie od miejsca i czasu wojna i przemoc jest wielkim złem, a dziecko zawsze jest w niej ofiarą. 

Na wystawie doskonale widać, że podobieństwo historycznych i współczesnych prac poraża. Dzieci rysują czołgi, samoloty zrzucające bomby, pożary i eksplozje. Rysują rannych i zabitych, zrujnowane domy, mogiły. Rysują siebie i swoją rodzinę, rysują ewakuację i ucieczkę. Ale rysują też nadzieję i swoje marzenia na przyszłość. Łącząc obrazy i słowa w grupy tematyczne: walka, okupacja, rodzina, represje, opór, zniszczenia, zwycięstwo-nadzieja, chcemy podkreślić fakt, jak bardzo podobne są do siebie scenariusze wojen zaborczych. Zmienia się czas, zmienia się miejsce, zmieniają się dziecięcy świadkowie, ale wojna zawsze jest taka sama: „Wojna nie widzi, nie słyszy, nie czuje” (J. J. Letria).

Projekt i koncepcja: dr Dorota Sadowska (Uniwersytet Warszawski), Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych) 

Opracowanie i realizacja: prof. Olha Kulinich (Uniwersytet im. T. Szewczenko w Kijowie), Daria Koval (projekt Mom I see war), Mariusz Olczak (Archiwum Akt Nowych), dr Dorota Sadowska (Uniwersytet Warszawski), Agnieszka Wopińska (Archiwum Akt Nowych) 

Opracowanie graficzne: Beata Świerczyńska (Archiwum Akt Nowych) 

Źródła rysunków i tekstów: Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Projekt „Mom I see war/Мамо, я бачу війну”, Ukraina, Kijów