Nadchodzi zmiana w polskich szpitalach. Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali apeluje o systemowe podejście

Ogromna skala zjawiska zdarzeń niepożądanych w placówkach służby zdrowia

Bezpieczeństwo pracowników ochrony zdrowia w znacznym stopniu, zależy od warunków panujących w miejscu pracy. Wśród wielu zagrożeń, które niesie ze sobą praca w placówkach ochrony zdrowia, należy wymienić: ekspozycję na materiał biologiczny, procedury cewnikowania, podawanie pacjentom leków przeciwnowotworowych, zakłucia oraz zranienia ostrymi narzędziami. Konsekwencją takich wypadków są potencjalne choroby zakaźne, wysoka absencja w pracy czy dłuższa rekonwalescencja chorych. Szacuje się, że w Polsce co roku dochodzi do 37 tys. zranień związanych z używaniem sprzętu medycznego przez pracowników ochrony zdrowia. Najbardziej narażony jest personel pielęgniarski, poprzez codzienny kontakt z ostrymi narzędziami w postaci igieł, kaniul, skalpeli czy szklanych ampułek. Chociaż istnieje obowiązek zgłaszania zranień, ogólnopolskie badanie „Implementacja Dyrektywy Rady 2010/32/UE w polskich szpitalach” pokazało, że niestety aż 40 % personelu pielęgniarskiego tego nie robi, a blisko 70 % podczas całego stażu pracy zraniło się nawet 5-krotnie. [1]

Ze względu na wciąż niewystarczającą ilość bezpiecznego sprzętu dostępnego w szpitalach, personel medyczny narażony jest na kontakt z materiałem biologicznym. Według danych WHO, wśród zakażeń u personelu medycznego dominuje WZW typu C (39%) oraz WZW typu B (37%), zaś 4,4% stanowią zakażenia wirusem HIV.[2] Do ekspozycji i zdarzeń niepożądanych dochodzi również podczas procedur cewnikowania oraz podawania pacjentom leków przeciwnowotworowych. Co więcej, opublikowane     w ostatnim czasie wyniki badania zleconego przez European Biosafety pokazują, że aż 93% polskich pielęgniarek cierpi z powodu problemów ze zdrowiem psychicznym. To najgorszy wynik ze wszystkich uwzględnionych w badaniu krajów. [1]

– Od wielu lat skala zdarzeń niepożądanych nie ulega zmniejszeniu. Mimo, że obowiązują przepisy nakładające na placówki medyczne obowiązek stosowania bezpiecznego sprzętu, to nadal brakuje systemowych i edukacyjnych działań, które pomogłyby wdrażać przepisy w życie. Celem Kolacji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali jest rzeczywista zmiana systemowa. Pracujemy nad zwiększeniem bezpieczeństwo pracowników ochrony zdrowia, a tym samym bezpieczeństwo pacjentów. Dlatego          w ramach obchodów Światowego Dnia Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia, chcielibyśmy zaprosić przedstawicieli szpitali do podpisania Deklaracji „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent” – mówi dr Paweł Witt, Przewodniczący Rady Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali, Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki.

Rzecznik Praw Pacjenta rozpoczął już budowanie rejestru zdarzeń niepożądanych. Z niecierpliwością czekamy też na wejście w życie ustawy o bezpieczeństwie i jakości w ochronie zdrowia. System „no fault”, który funkcjonuje z powodzeniem w innych krajach, nie tylko umożliwia skuteczne ubieganie się o odszkodowanie z tytułu zdarzenia niepożądanego w trybie szybkiej ścieżki, ale też znacząco poprawia jakość opieki w placówkach leczniczych – podkreśla Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec.

Deklaracja „Bezpieczny szpital, to bezpieczny pacjent”

Zredukowanie liczby incydentów związanych z narażeniem na materiał zakaźny, zakłucia, zranienia, leki niebezpieczne - jeśli weźmiemy pod uwagę bezpieczeństwo i higienę pracy - powinno stać się priorytetem zarówno dla pracowników i dla pracodawców służby zdrowia. Najbezpieczniejszą metodą redukcji przypadków ekspozycji zawodowej na materiał zakaźny jest stosowanie bezpiecznego sprzętu medycznego, edukacja personelu oraz prowadzenie rejestru zdarzeń niepożądanych. 

Warto dodać, że bezpieczeństwo personelu medycznego to nie tylko większy komfort pacjentów, ale również krótsza wizyta chorego w szpitalu, a co za tym idzie - oszczędności z perspektywy szpitala.

Jednym z rozwiązań, dzięki któremu możliwa jest poprawa bezpieczeństwa w polskich szpitalach, jest podpisanie i przestrzeganie zasad zawartych w Deklaracji „Bezpieczny szpital to bezpieczny pacjent”. Wszystkie dostępne w Polsce placówki medyczne mogą podpisać się pod Deklaracją na stronie internetowej www.deklaracja-bezpiecznyszpital.pl. Składając podpis, szpital zobowiązuje się, m.in. do oceny ryzyka wystąpienia ekspozycji zawodowej na materiał zakaźny oraz określenia, czy na danym stanowisku koniecznie jest używanie sprzętu bezpiecznego, opracowania i wdrożenia konkretnych wytycznych dla pracowników odnośnie do sposobu postępowania, gdy dojdzie do zakłucia lub zranienia oraz prowadzenie ich rejestru. 

Deklaracja jest również zgodna z duchem dokumentu opracowanego przez Komisję Europejską pod nazwą „Strategiczne ramy UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027 Bezpieczeństwo i higiena pracy w zmieniającym się świecie pracy”, według którego Komisja Europejska w założeniu dalszych działań będzie promować podejście oparte na „Wizji zero” w zakresie zgonów związanych z pracą w sektorze ochrony zdrowia. W dokumencie znaleźć można informacje dotyczące monitorowania i raportowania incydentów, aktualizacje oceny ryzyka zawodowego oraz wytyczne         w odniesieniu do m.in. protokołów dotyczących nadzoru w zakresie ochrony pracowników. W ramach UE do 2025 roku ujednolicone mają zostać przepisy dotyczące produkcji i zakupu sprzętu medycznego zmierzające do wprowadzania nowoczesnych sprzętów, bezpiecznych w użyciu dla pracowników.

W następnym kroku szpitale, które zostały sygnatariuszami, przejdą przez proces Certyfikacji. Certyfikacja prowadzona będzie w celu potwierdzenia i podkreślenia działań, które przeprowadziły placówki będące członkami Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali. Certyfikaty sygnowane podpisami członków Rady Ekspertów będą, nie tylko świadectwem wysokich standardów bezpieczeństwa                 w placówkach, ale przede wszystkim potwierdzeniem podjęcia działań na rzecz popularyzacji praktyk zapewniających możliwie najbezpieczniejsze środowisko pracy personelu medycznego.

Rada Ekspertów

W ramach działań zaplanowanych na 2022 rok, Koalicja powołała Radę Ekspertów. Członkowie Rady, w skład której wchodzą wybitni eksperci, krajowi konsultacji, specjaliści ze środowiska medycznego, którzy mają rozległą wiedzę medyczną, ale przede wszystkim znają problematykę zakłuć, zranień                       i infuzji leków niebezpiecznych z własnego doświadczenia. Misją Rady jest prowadzenie dialogu zarówno ze szpitalami jak i instytucjami państwowymi. Efektywna współpraca wszystkich środowisk pozwoli na podejmowanie działań, w zakresie zredukowania ilości zakłuć i zranień oraz podniesie standardów bezpieczeństwa w placówkach medycznych.

Skład Rady Ekspertów:

·       Dr n. med. i n. o zdr. Paweł Witt - Przewodniczący Rady Ekspertów Koalicji na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali, Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych                    i Intensywnej Opieki;

·       Prof. dr hab. n. med. Wojciech Zegarski - Konsultant Krajowy w dziedzinie Chirurgii Onkologicznej, Specjalista chirurgii ogólnej i onkologicznej, Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej w bydgoskim Centrum Onkologii

·        Prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz - Kierownik Oddziału Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej Szpitala Klinicznego im. H. Święcickiego w Poznaniu

·       Prof. dr hab. n. med. Maria Kózka - Krajowa Konsultant w dziedzinie Pielęgniarstwa, Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum

·       Dr n. med. Anna Szczypta - Krajowa Konsultant w dziedzinie Pielęgniarstwa Epidemiologicznego

·       Dr n. o zdr. Maria Cianciara - Prezes Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych

·        Mgr Zofia Małas - Prezes Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych

·        Mgr Mariola Łodzińska - Wiceprezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych

·        Mgr Maciej Latos - Pielęgniarz, Specjalista z dziedziny pielęgniarstwa anestezjologicznego 

·       i intensywnej terapii, Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki

·       Mgr Marcin Bicz - Zastępca Kierownika, Apteka Szpitalna Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku

·       Mgr Marzena Janowska - Naczelna Pielęgniarka Szpitala Klinicznego im. H. Święcickiego                   w Poznaniu

·       Mgr Jerzy Ostrouch - Prezes Wielospecjalistycznego Szpitala w Gorzowie Wielkopolskim

Koalicja na rzecz Bezpieczeństwa Szpitali została zawiązana w 2021 roku, a głównym jej celem jest zwiększanie bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia w miejscu pracy, m.in. poprzez promowanie i zachęcanie szpitali do korzystania z bezpiecznego sprzętu medycznego. Głównym projektem koalicji jest program Deklaracji „Bezpieczny szpital to  bezpieczny pacjent”, do którego przyłączają się polskie placówki medyczne, przestrzegające zaleceń zawartych w Deklaracji. W poprzednim roku do Koalicji dołączyło ponad 40 różnych instytucji (szpitali, powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych, centrów zdrowia, ośrodków rehabilitacyjnych. Patronat nad projektem objęły: Narodowy Fundusz Zdrowia, Rzecznik Praw Pacjenta, Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych, Polska Federacja Szpitali, Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych, Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Polski Klub Dostępu Naczyniowego, Stowarzyszenie Higieny Lecznictwa oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Szpitali Prywatnych.