Koszalin: Wystawa z okazji setnej rocznicy utworzenia Biskupstwa Polowego
Autor ekoszalin za FB/Bałtyckie Stowarzyszenie Miłośników Historii "Perun" 27 Stycznia 2019 godz. 5:37
Historia Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego.
Powstaniu państwa polskiego i wraz z nim wojska narodowego towarzyszyło organizowanie duszpasterstwa wojskowego. Dnia 9 listopada 1918 roku ówczesny kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, pułkownik Jan Wroczyński, w porozumieniu z arcybiskupem warszawskim Aleksandrem Rakowskim, powołał do życia Konsystorz Polowy. W nowej organizacji Ministerstwa Spraw Wojskowych zatwierdzonej 10 grudnia 1918 roku Konsystorz ten jako sekcja wchodził w skład Departamentu Mobilizacyjno-Organizacyjnego.Stanowisko Naczelnego Kapelana Wojsk Polskich, w wyniku porozumienia ówczesnego ministra wojny z wizytatorem apostolskim ks. Achillesem Rattim oraz arcybiskupem warszawskim i ordynariuszem sandomierskim z 4 listopada 1918 roku, powierzono księdzu Janowi Pajkertowi. Władze wojskowe zabiegały równocześnie o ustanowienie biskupstwa polowego, co znajdowało przychylny oddźwięk w Episkopacie Polski. Pertraktacje w tej sprawie toczyły się między wizytatorem apostolskim w Polsce mons. Rattim a kierownikiem Ministerstwa Spraw Wojskowych płk. Wroczyńskim i Naczelnikiem państwa Piłsudskim. Wizytator Apostolski doniósł 5 lutego 1919 roku o utworzeniu przez Stolicę Apostolską Biskupstwa Polowego. Pierwszym biskupem polowym mianowany został tego dnia przez papieża Benedykta XV w
porozumieniu z naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim, ksiądz doktor Stanisław Gall — biskup pomocniczy warszawski. …
Duszpasterstwo katolickie jednostek polskich walczących podczas II wojny światowej u boku aliantów zachodnich przyjęło najpierw organizację obowiązującą
w armii francuskiej, a następnie brytyjskiej. Wiązało się to ze zwiększeniem liczby etatów kapelańskich i powiększyło kłopoty kadrowe duszpasterstwa. Służba duszpasterska wyznań niekatolickich, z uwagi na niewielką liczbę wyznawców, rozwinęła się w pełni dopiero po rozpoczęciu formowania armii gen. Andersa na terenie ZSRR. W oddziałach walczących na froncie wschodnim obowiązywała organizacja zbliżona do wzorów sprzed 1939 roku — być może dlatego, że Armia Czerwona nie mogła dostarczyć własnych wzorców organizowania służby duszpasterstwa wojskowego
…Układ jałtański (4-11 II 1945), oddający praktycznie nowo narodzoną z niewoli Polskę w sferę wpływów radzieckich, zaważył na rozwoju stosunków państwo-Kościół w nowej rzeczywistości politycznej. To tam powołano Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, który szybko został uznany przez Francję, USA, Anglię. Państwa te w lipcu i sierpniu 1945 roku zerwały stosunki dyplomatyczne z polskim rządem na emigracji w Londynie. Stolica Apostolska nie uznała tego faktu i utrzymywała nadal stosunki dyplomatyczne z Rządem Londyńskim. Dnia 5 czerwca 1945 roku papież Pius XII mianował bpa J. Gawlinę ordynariuszem Polaków w Niemczech, a kard.
A. Hlondowi jako prymasowi udzielił nadzwyczajnych uprawnień w zakresie dotychczas niespotykanym: w wypadku braku łączności ze Stolicą Apostolską miał on uprawnienia papieskie z wyjątkiem niektórych spraw. Dnia 12 września 1945 r. Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej oświadczył, że Konkordat został jednostronnie zerwany przez Stolicę Apostolską poprzez zaistnienie w czasie okupacji faktów sprzecznych z jego postanowieniem. Ponadto ze względu na nie uznanie TRJN przez Stolicę Apostolską i brak stosunków dyplomatycznych, tenże rząd nie przyjął do urzędowej wiadomości nominacji administratorów apostolskich dokonanej przez prymasa Augusta Hlonda 15 sierpnia 1945 roku. Reakcja Stolicy Apostolskiej na zerwanie konkordatu była spokojna i wyważona, podobnie Episkopatu Polski. Swoje stanowisko w tej sprawie wyrazili biskupi polscy w Memoriale wystosowanym 15 września 1946 roku do prezydenta KRN Bolesława Bieruta. Po uznaniu Konkordatu za nieobowiązujący państwo nie czuło się zobowiązane do przestrzegania jego postanowień ani też nie traktowało Kościoła katolickiego w kategoriach zapisu konstytucyjnego z 1921 roku, który nadal formalnie obowiązywał. Jednakże, zdając sobie sprawę z ogromnego wpływu Kościoła na społeczeństwo, nie zdecydowały się na całkowitą likwidację duszpasterstwa wojskowego. Dzięki temu Polska jako jedyny kraj bloku komunistycznego, zachowała instytucję kapelanów wojskowych. Gwałtowne przemiany społeczno-polityczne w Polsce w latach 1989-1990 stworzyły warunki sprzyjające przywróceniu Ordynariatu Polowego WP. Dnia 21 stycznia 1991 roku Jan Paweł II wydał dekret przywracający Ordynariat Polowy oraz bulle w sprawie nominacji ks. Sławoja Leszka Głódzia na Biskupa Polowego. Statut Ordynariatu Polowego, przyjęty przez Konferencje Episkopatu Polski,
został zatwierdzony przez Stolice Apostolska i wszedł w życie dnia 28 lutego 1991 roku. Wzorowany jest on na statucie z 1926 roku oraz na Konstytucji apostolskiej „Spirituali militum curae” z dnia 21 kwietnia 1986 roku.
Zgodnie z normami zawartymi w Statucie z 1991 roku Ordynariat Wojskowy (Polowy) jest okręgiem kościelnym zrównanym prawnie z diecezją, posiadającym własnego Biskupa Polowego.
Tadeusz Płoski
Duszpasterstwo wojskowe w Polsce w świetle stosunków Państwo - Kościół
Najnowsze
