Tydzień testowania na HIV – 18-25 listopada

Co to jest Tydzień Testowania na HIV?

Od 2013 roku³ w całej Europie obchodzone jest wydarzenie, zwane Testing Week, które ma na celu pomóc jak największej liczbie osób stać się świadomymi swojego statusu serologicznego³ − czyli uzyskać informację na temat tego, czy są zakażone HIV. Europejski Tydzień Testowania jest inicjatywą, która mobilizuje organizacje działające w obszarze HIV na poziomie krajowym do prowadzenia zróżnicowanych aktywności edukacyjnych. W 2015 r. w ramach akcji zaangażowało się ponad 400 organizacji z 53 państw.³ W tym roku Europejski Tydzień Testowania na HIV przypada na dni od 18 do 25 listopada. W Polsce wykonuje się najmniej badań
w kierunku HIV w porównaniu z innymi krajami europejskimi⁴, dlatego organizatorzy informują o ryzyku zakażenia i zachęcają do wykonania testu.

Ukryty wirus

Dzisiaj co najmniej ¹/₃ z 2,5 mln osób żyjących z HIV w Europie nie zdaje sobie sprawy, że jest HIV+.³ Trudno się dziwić takiemu stanowi rzeczy - zakażenia nie można łatwo zdiagnozować ani na podstawie objawów, ani wyników innych badań lekarskich.² Również na podstawie wyglądu zewnętrznego nie można zazwyczaj rozpoznać, czy dana osoba jest zakażona HIV.⁵ Jak podaje Krajowe Centrum ds. AIDS, średnio 8-10 lat można żyć z zakażeniem HIV, nie mając objawów AIDS.¹

Im wcześniej, tym lepiej

Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie zakażenia i wdrożenie odpowiedniego leczenia. U połowy osób rozpoznano zakażenie HIV późno, co spowodowało rozpoczęcie leczenia w zaawansowanym stadium choroby.³ Dlatego tak istotne jest wykonywanie testów ‒ chorzy, którzy zostali zdiagnozowani w krótkim czasie po zakażeniu lepiej reagują na leczenie.³ Ponadto, wczesne wykrycie zakażenia HIV i właściwe stosowanie leków antyretrowirusowych (ARV) pozwala na przedłużenie życia osoby zakażonej aż do późnej starości
i naturalnej śmierci oraz bardzo istotnie ogranicza przenoszenie zakażenia na inne osoby (partnerów seksualnych, noworodki).^1,4 Obecnie osoby żyjące z HIV, które przyjmują leki, mogą normalnie pracować, zakładać rodziny i mieć zdrowe dzieci.⁵

Wobec zakażenia wszyscy są równi

Wbrew pokutującym ciągle opiniom, HIV przenosi się nie tylko w następstwie kontaktów homoseksualnych, ale także  ̶  obecnie coraz częściej, również w Polsce  ̶  w kontaktach heteroseksualnych.⁶ Każda osoba, która prowadzi aktywne życie seksualne lub ma kontakt z krwią zakażoną HIV może zakazić się wirusem − bez względu na pochodzenie rasowe, religię czy orientację seksualną.⁷ Z danych Państwowego Zakładu Higieny wynika, że najczęstsze przyczyny zakażenia to: dożylne wstrzykiwanie narkotyków, ryzykowne kontakty seksualne (homo- i heteroseksualne), zakażenia wertykalne, czyli przekazanie wirusa dziecku przez zakażoną matkę podczas porodu oraz zakażenia jatrogenne (związane z interwencją medyczną).⁸

Wystarczy kilka minut

Największą trudnością w rozpoznawaniu zakażenia HIV jest zwykle niełatwa decyzja o wykonaniu testu.⁶ Tymczasem badanie przesiewowe w kierunku HIV nie jest ani skomplikowane, ani bolesne. Składa się ono
z dwóch elementów:

•  rozmowy z doradcą
•  pobrania niewielkiej ilości krwi przez pielęgniarkę

Zadaniem doradcy jest udzielenie pacjentowi rzetelnej informacji na temat ryzyka zakażenia i sposobów jego minimalizacji, ocena ryzyka w odniesieniu do konkretnej sytuacji oraz zapewnienie wsparcia osobie badanej.⁹ Rozmowa ma charakter poufny, a osoba zgłaszająca się na badanie nie jest oceniana ani pouczana, a jedynie informowana o możliwych konsekwencjach.

Wykonanie testu przesiewowego wymaga pobrania niewielkiej próbki krwi.² Nie trzeba być przed tym na czczo ani specjalnie się do badania przygotowywać.² W zależności od tego, gdzie wykonuje się test, czas oczekiwania na wynik to od jednego do kilku dni.²

Jak interpretować wyniki?

Jeżeli wynik testu przesiewowego okaże się dodatni, wówczas konieczne będzie wysłanie krwi do laboratorium wykonującego testy potwierdzające zakażenie (Western blot), co może się wiązać z dłuższym oczekiwaniem na wynik.² Wynik ujemny (negatywny) testu przesiewowego oznacza, że w badanej krwi nie znaleziono przeciwciał przeciwko HIV.² Wynik ujemny  po 12 tygodniach od ryzykownej sytuacji, która mogła być źródłem zakażenia oznacza, że do zakażenia nie doszło.⁴ Ponadto Polskie Towarzystwo Naukowe AIDS zaleca posługiwanie się szybkimi testami anty-HIV (tzw. rapid tests) w celu ułatwienia i zwiększenia dostępu do diagnostyki przesiewowej HIV.⁴

Pełna dyskrecja

W celu wykonania testu w kierunku HIV nie trzeba mieć skierowania od lekarza, ubezpieczenia czy dowodu osobistego.⁹ Osoba, która poddaje się badaniu pozostaje przez cały czas anonimowa i ma gwarancję poufności.⁹ Wynik odbiera się wyłącznie osobiście ‒ nie ma możliwości uzyskania informacji telefonicznie czy korespondencyjnie.⁹ Wynik testu przekazuje doradca. Rozmowa z doradcą jest okazją do wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości i upewnienia się co do znaczenia testu.⁹

Gdzie można się przebadać?

Badania w kierunku HIV wykonuje się w całej Polsce w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD).¹⁰ Wszystkie osoby zainteresowane wykonaniem testu oraz te, które mogły mieć kontakt z osobą zakażoną lub chciałyby uzyskać dodatkowe informacje dotyczące pracy Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych mogą kontaktować się z placówkami osobiście lub telefonicznie.⁹ Najbardziej aktualne informacje o wszystkich PKD
w Polsce znajdują się pod adresem: http://www.aids.gov.pl/pkd/.⁹