Związek Ukraińców w Polsce: Sejm powinien potępić akcję Wisła

W mijających dniach społeczność ukraińska w Polsce obchodzi 73. rocznicę przymusowego wysiedlenie ponad 140 tysięcy osób narodowości ukraińskiej w ramach tzw. Akcji Wisła – największej zbrodni komunistycznej w dziejach naszego państwa. Skutki deportacji z ziem ojczystych w Polsce południowo-wschodniej na ziemie zachodnie i północne, pomimo upływu wielu dziesięcioleci, są wciąż odczuwane przez naszą mniejszość.   

Senat Rzeczypospolitej Polskiej uchwałą z dnia 3 sierpnia 1990 roku potępił tę czystkę etniczną, w której zastosowano „właściwą dla systemów totalitarnych” zasadę odpowiedzialności zbiorowej. Dokumenty historyczne jednoznacznie wskazują, że celem deportacji nie było zwalczenie zbrojnego podziemia ukraińskiego, lecz „rozwiązanie ostateczne problemu ukraińskiego w Polsce” – jak o tym napisano w jednym z dokumentów wojskowych, gdy przygotowywano Akcję „Wisła”. 

Cel ten zamierzano zrealizować poprzez wielkie rozproszenie osób narodowości ukraińskiej wzdłuż granicy państwowej na zachodzie i północy kraju, zakaz jakichkolwiek przejawów życia narodowego oraz zaplanowane niszczenie zabytków kultury ukraińskiej na południowym wschodzie.  

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1989 roku władze Państwa Polskiego częściowo naprawiły krzywdy zadane naszej społeczności w czasie deportacji. Przede wszystkim uregulowano sprawę mienia instytucji religijnych, które skonfiskowanego na mocy dekretu z 1949 roku. W 2004 roku przyznano renty specjalne osobom więzionym bez wyroków sądowych w tzw. Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie. Na mocy decyzji Wojewody Małopolskiego i sądów administracyjnych kilkunastu byłym właścicielom zwrócono lasy w powiecie Gorlickim. 

Większość postulatów zgłaszanych przez naszą społeczność nie została jednak zrealizowana. Stąd w 73. rocznicę deportacji wzywamy władze Rzeczypospolitej Polskiej do jednoznacznego potępienia Akcji „Wisła”, co jest szczególnie ważne wobec powszechnych obecnie głosów o „zasadności” przeprowadzenia przymusowego wysiedlenia Ukraińców z naszych ziem ojczystych przez władze komunistyczne. 

Do Prezydenta, Parlamentu i Rządu Rzeczypospolitej Polskiej zwracamy się w następujących sprawach:

- potępienia przez Sejm RP Akcji „Wisła” jako niemającej żadnego uzasadnienia zbrodni komunistycznej; 

- zakończenia przez Instytut Pamięci Narodowej śledztwa w sprawie tej zbrodni komunistycznej, które z nieznanych przyczyn trwa od wielu lat;

- zwrot byłym właścicielom lub ich potomkom nieruchomości ziemskich, gdy zwrot  okaże się niemożliwy, wówczas przyznanie właściwej rekompensaty;

- zaangażowania instytucji Państwa Polskiego, przede wszystkim IPN, do przeciwdziałania kampanii mającej na celu historyczne, moralne i prawne uzasadnienie deportacji ludności ukraińskiej z 1947 roku;

- zagwarantowania obywatelom Polski narodowości ukraińskiej rzeczywistego prawa do zachowania tożsamości kulturowej i narodowej poprzez utworzenie instytucji kultury ukraińskiej w miejscach zamieszania naszej społeczności;

- podjęcia działań edukacyjnych na temat polityki władz komunistycznych wobec ludności ukraińskiej, skali prześladowań i zniszczeń dokonanych przeciwko kulturze ukraińskiej;

- ochronę prawną miejsc pochówku ukraińskich ofiar czystek etnicznych i żołnierzy ukraińskiego podziemia zbrojnego wykonanych zgodnie z procedurami administracyjnymi oraz uregulowanie tych spraw w miejscach, gdzie pochówków brak lub gdy zostały zniszczone w latach 2015-2016.

                                                                                    Zarząd Główny

                                                           Związku Ukraińców w Polsce